Адууг
гаршуулж эхэлсэнээс хойш хүн үржүүлгийн аргаар морийг янз бүрийн хэрэгцээндээ
тохируулахыг эрэлхийлж, эрмэлзэж ирсэн. Сүүлийн 6000 жилд морины хөгжил,
үүлдэрүүдийг хооронд нь цус холих ажилд хүмүүс ихээхэн хүчин чармайлт тавьж,
300 гаруй үүлдэр угсаа бий болгосон боловч адууны биеийн бүтэц, араг ясанд одоо
хүртэл мэдэгдэхүйц өөрчлөлт гараагүй юм. Шотландын жижиг пони ба том хүнд
жингийн морьд хүртэл бүгдээр экүс кабаллус хэмээх нэг төрөлд багтдаг. Морины
галбир нь түүний хүч, хэмжээ, хурдыг илэрхийлнэ. Доод мөчүүд нь хөнгөхөн бол яс
булчин нь бага байна. Яс, мөч болон их биед бэхлэгдсэн, сайтар хөгжсөн
булчингийн аппаратын тусламжтайгаар, морины хөл урагш хойш хөдөлгөөн хийдэг.
Морины биеийн болон сэтгэл зүй онцлогийг ойлгохын тулд биеийн галбир ба дотоод
бүтцийн талаар ул суурьтай мэдлэг хэрэгтэй болно. Их бие ямар үүрэгтэй вэ?
Мэдрэхүйн эрхтэн яаж ажилдаг вэ? Адууны амьдралын мөчлөг хэрхэн ажилдаг вэ? гэх
мэт.
Морины их биеийн хэсгүүд
Морины эд эрхтэн бүр нь тодорхой үүрэг гүйцэтгэдэг. Үүнийг мэдэх нь үр ашигтай
төдийгүй чухал ач холбогдолтой. Учир нь морины биеийн хэсгүүдэд зөв нэр өгч
тодорхойлох шаардлагатай. Морины биеийн доод хэсгийг дотоод хэсэг, дээд хэсгийг
нь гадаад хэсэг гэж нэрлэдэг. Морины биеийн тулгуур хэсгүүд нь их бие ба араг
ясанд бэхлэгдсэн байна. Араг яс нь өөрөө яс, зөөлөн эдээс бүрдэх ба түүнийг
остов буюу арал гэж нэрлэж болох юм. Морины доод тулгуур хэсэг болох туурай нь
их биеийн ачааллыг үүрч, өөр дээрээ авч явдаг. Энэ нь тухайлбал морь харайхад
чухал үүрэг гүйцэтгэдэг. Морь унагч хүний биеийн жинг их биеийн жин дээр нэмбэл
тодорхой харагдана. Морины урд хөлүүд нь холбоос яс болон шөрмөсний
тусламжтайгаар морины их биед налуу байрлалтай холбогдсон байдаг.
Дэлхийн Адуу номноос
